Brutalna poezja

Data:
Ocena recenzenta: 7/10

Jako wysłannik Filmastera, namaszczony przez naszego Ojca Dyrektora, miałem okazję w dniu wczorajszym wziąć udział w pokazie prasowym „Głodu” w stołecznym kinie Muranów.

Film wyreżyserowany przez debiutanta Steve’a McQueen’a to dzieło już docenione i chwalone na całym świecie. Reżyser zgarnął min. Złotą Kamerę na festiwalu w Cannes, czy nagrodę BAFTA dla najbardziej obiecującego debiutanta. Obraz zdobył także Nagrodę Krytyków Filmowych na tegorocznym festiwalu Era Nowe Horyzonty.

Film opowiada historię która wydarzyła się naprawdę. W 1981 roku w Irlandii Północnej po 66 dniach strajku głodowego, umiera Bobby Sands, lider IRA, osadzony w więzieniu Maze wraz z innymi członkami tego ugrupowania.
Nie jest to jednak film biograficzny. To raczej niemal, czy pozornie zimny, momentami paradokumentalny, prawie pozbawiony dialogów zapis wydarzeń mających miejsce w więzieniu w tamtym czasie, zapis bardzo szczegółowy.

To, co w tym obrazie uderza jako pierwsze, to fantastyczny aspekt wizualny. Od pierwszych ujęć mamy możliwośc obcowania z niesamowicie wysmakowanymi zdjęciami o bardzo wyraźnym rysie artystycznym. Film pod tym względem jest po prostu piękny. Czuć tutaj ewidentnie pochodzenie reżysera, który jest co prawda debiutantem filmowym, ale przede wszystkim jest jednym z najbardziej wpływowych, uznanych współczesnych wizualnych artystów brytyjskich.
Film, co początkowo może zaskoczyć, jest bardzo poetycki.
Poetyckość w takim filmie może wydać się kontrowersyjnym pomysłem, ale jak się okazuje McQueen ma świetne koncepcje i ten aspekt bardzo dobrze wkomponowuje się w całośc fabuły, uzupełnia ją, i współtworzy. Rzadko możemy zobaczyć coś takiego w kinie, a już na pewno nie w filmie o brutalnej więziennej rzeczywistości.
Obecność filmowej poezji w tym dziele daje nam też odczuć wyraźniej emocje jakimi darzy tą historię twórca filmu. Reżyser często podkreśla w wywiadach, że, wydarzenia z tamtych dni i historia Bobbiego Sandsa odcisnęły się głęboko w jego sercu, w jego pamięci i zostana tam na zawsze.
Chciałbym również podkreślić, że film jako rekonstrukcja wydarzeń nie oszczędza widza i poraża szczegółowością i brutalnością. Porównując, to np. Symetria wydać się może relacją z pobytu grupy sympatycznych mężczyzn w hotelu o wysokim standardzie.
Właściwie można by przecież na takiej rekonstrukcji poprzestać i zapewne pod względem siły uderzenia, byłoby to równie skuteczne, ale wtedy film straciłby zawarty w nim czysto ludzki, humanistyczny wymiar. Zostałby pozbawiony drugiego dna. Dzieło McQueena, co ważne, jest tak skonstruowane że pod tą częściowo paradokumentalną powłoką zawiera namacalny ładunek refleksji i niezaprzeczalnie stanowi pewnego rodzaju opowieść o człowieku i jego skłonności do poddawania się ideologii. Opowieść o wolności i o walce w imię tejże wolności.
Warte podkreślenia jest, że Steve McQueen wraz ze współscenarzystką stworzył scenariusz ukazujący w niemal bezstronny sposób ludzi będących po obu stronach barykady. W trakcie seansu będziemy co i rusz spoglądać na świat z punktu widzenia innych uczestników tych wydarzeń, jak np. strażnika więziennego. Elementem wspólnym, łączącym tych wszystkich ludzi, będzie poczucie ich głębokiego nieszczęścia i cierpienia.
McQueen nie wyzbywa się całkowicie tej bezstronności i robi to zapewne świadomie, bo jak wcześniej wspomniałem, ta historia tkwi w nim gdzieś głęboko.
Reżyser stara się ukazać obie strony barykady w stanie równowagi, ale nie wmawia nam, że ma do tego stosunek neutralny, a z drugiej strony, co ważne, siada z boku i nie ingeruje w to, co my mamy myśleć o tej historii.

Na koniec, słów parę chciałbym poświęcić swoim odczuciom na temat filmu jako całości.
Film dopracowany i oszałamiający stroną wizualną opowiada historię, która jest mi dość obojętna. Od samego początku właściwie odczuwałem głęboki bezsens działań podejmowanych przez więźniów. W moim przekonaniu wolność jest czymś, co dotyczy tylko i wyłącznie sfery umysłu. W tym sensie będzie to wolność od wszelkich ideologii, religii, czy społecznych uwarunkowań. To oznacza, że walka podjęta przez bohaterów w moim odczuciu jest kompletnie nieracjonalna. Oczywiście nie chcę przez to powiedzieć, że film jest dla mnie jest nieudany, bo pod wieloma względami jest bardzo ciekawy i wart obejrzenia. Natomiast myślę, że z większymi wypiekami na twarzy obejrzą film osoby, które znają tę historię, albo tej historii podobne i uważają, że taka walka ma sens. Takim osobom ten film polecam szczególnie.

Zwiastun:

Zgadzam się ze wszystkim co piszesz, z wyjątkiem ostatecznego podsumowania. A to dlatego, że wydaje mi się, że to, że tego typu walka jest bezsensowna zasadniczo nie jest oczywiste. Olbrzymia zasługa reżysera właśnie w tym, że pokazał bezsens tego wszystkiego dla obu stron barykady. A przy okazji udało mu się nie uderzyć bezpośrednio w mit Bobby'ego Sandsa. Reżyser pokazuje że można szanować czyjś upór, hart ducha, odwagę i poświęcenie, a równocześnie podważać ich sens. To trudna sztuka.

Temat jest więc ważny, a do tego dochodzi rzeczywiście bardzo oryginalny, poetycki sposób opowiadania. Dlatego w moich oczach to film bardzo dobry.

Może trochę rozwinę co miałem na myśli pisząc o bezsensownej walce.
Jest to związane bezpośrednio z tym co napisałem i co uważam, na temat wolności. Jak ją rozumiem. Jak ją postrzegam. W moim odczuciu wolność, co już napisałem w notce, dotyczy tylko i wyłącznie sfery umysłu. Wolność w tym rozumieniu to wolność od wszelkich przejawów ideologii, autorytetów, religii, społecznych uwarunkowań, czyli min. patriotyzmu. Tak rozumiana wolność może być wynikiem tylko i wyłącznie, tak to widzę, samoświadomości która zakłada min. daleko posunięty sceptycyzm wobec wszelkich tzw. wartości społecznych czy moralnych. Nie chodzi mi tu o automatyczną negację, co raczej widzenie rzeczy takimi jakie są naprawdę i wynikającą z tego widzenia negację zachodzącą już niejako automatycznie.
Innymi słowy, kluczem do wolności, w moim przekonaniu nie jest walka podobna tej z filmu, czy jakakolwiek, bo walka sama w sobie zakłada agresję, tarcia, konflikty, przemoc, przelew krwi, cierpienie, smutek, czy śmierć. Kluczem jest zwrócenie się ku sobie, ku samoświadomości i wyzwolenie się z okowów min. religii czy patriotyzmu, odpowiedzialnych za większość wojen i konfliktów na świecie. Tak to widzę, i dlatego napisałem o nieracjonalności działań bohaterów filmu, a przecież te działania są tu bardzo silnie akcentowane, są jakby bazą dla tej filmowej historii i co ważne, reżyser przynajmniej wg mnie wcale nie uważa ich za całkiem bezsensowne . Tutaj myślę, zawiera się przyczyna dla której film, już teraz wiem, uleciał szybko z mojej głowy.

"Porównując to np. Symetria wydać się może relacją z pobytu grupy sympatycznych mężczyzn w hotelu o wysokim standardzie."-piękne zdanie
Nadal nie widziałam Hunger i jak widzę, niewielu z naszych recenzentów porównuje go do oryginału. Obawiam się, że po obejrzeniu, będę miała podobne odczucia w związku z historią do Ofermy, chociaz Bloody Sunday wywarło na mnie wielkie wrażenie.
Bardzo dobra recenzja

Dla mnie podejście do tematu i sposób przedstawiania faktów w filmach Bloody Sunday i Hunger są zupełnie odmienne. Bardziej do mnie trafia Greengrass.

Zupełnie odmienne? To nieprawda. Owszem, to nie jest do końca ta sama poetyka, ale naturalizm oraz zacięcie bardziej obserwatora niż komentatora są wspólne Greengrassowi i McQueenowi.

Zachęciłeś, dołączam "Głód" do listy przyszłorocznych premier, których nie można nie zobaczyć.

Dodaj komentarz